حرکتی نو در آیین‌های ترحیم؛ پایان عصر گل‌های پرهزینه


 ابراهیم فیرزیان :در سال‌های اخیر، نقدهایی جدی نسبت به رسم ارسال گل‌های پرهزینه به مجالس ترحیم مطرح شده است؛ سنتی که اگرچه نشانه‌ای از احترام و همدردی با بازماندگان است، اما از نظر اقتصادی و اجتماعی، آثار پایداری بر جای نمی‌گذارد. در پاسخ به این دغدغه، برخی خانواده‌ها و فعالان اجتماعی گام‌هایی تازه برداشته‌اند و به جای گل‌هایی که چند ساعت بعد پژمرده می‌شوند، به اقداماتی ماندگار و خیرخواهانه روی آورده‌اند.

در نمونه ای که در یکی از مجالس ترحیم برگزار شده، خانواده متوفی با هماهنگی قبلی با مهمانان، از همه خواستند به جای آوردن گل، هزینه آن را صرف خرید ویلچر و تجهیزات پزشکی برای افراد کم‌بضاعت کنند. این وسایل پس از مراسم، با ذکر نیت خیر، به یک مرکز نگهداری از بیماران نیازمند اهدا شد.

همچنین در نمونه‌ای دیگر که در یکی از شهرستان‌های استان خراسان شمالی صورت گرفت، شرکت‌کنندگان در یک مجلس ختم به جای گل، اقدام به تهیه بسته‌های لوازم‌التحریر برای دانش‌آموزان مناطق محروم کردند. این بسته‌ها با نام و یاد مرحوم، پیش از آغاز سال تحصیلی به مدارس روستایی اهدا شد و لبخند را بر چهره بسیاری از کودکان نشاند.

فعالان اجتماعی تأکید دارند که این اقدامات، علاوه بر کاهش اسراف و تجمل، نوعی صدقه جاریه به شمار می‌آیند و می‌توانند نقش مهمی در تسکین آلام بازماندگان و گسترش حس نوع‌دوستی در جامعه داشته باشند.

برخی خانواده‌ها نیز در کارت‌های دعوت ترحیم، به جای جملاتی نظیر “لطفاً گل نفرستید”، عباراتی چون:

“به احترام روح آن عزیز، لطفاً هزینه گل را صرف کمک به نیازمندان نمایید”
“هدیه‌ای ماندگارتر از گل: نذر یک بسته دارو، یک صندلی چرخ‌دار، یا یک دفتر نقاشی برای کودکی محروم”

را درج می‌کنند؛ اقدامی ساده اما مؤثر که می‌تواند آغازگر فرهنگی نوین در آیین‌های عزاداری باشد.

لزوم ورود نهادهای فرهنگی برای ترویج این فرهنگ خیرخواهانه

کارشناسان فرهنگی بر این باورند که برای نهادینه‌سازی این رویکرد انسان‌دوستانه، ورود نهادهای تبلیغاتی، فرهنگی و رسانه‌ای کشور ضروری است. در این میان، سازمان صدا و سیما به‌ویژه از طریق بخش‌های تبلیغات محیطی، شبکه‌های استانی و تولیدات فرهنگی می‌تواند نقش مؤثری در آگاهی‌بخشی عمومی و ترویج این فرهنگ ایفا کند.

پیشنهاد می‌شود نهادهای زیرمجموعه سازمان صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، شهرداری‌ها و ائمه جمعه با حمایت از این جریان و تولید محتوای فرهنگی متناسب، فضای فکری جامعه را به سمت حذف تشریفات بی‌ثمر و گسترش خیر ماندگار هدایت کنند.

نهادینه‌سازی این فرهنگ می‌تواند مراسم ترحیم را از سطح ظاهری و تجملی، به بستری برای جاری شدن مهربانی، انسان‌دوستی و باقیات‌الصالحات بدل

سازد.