روز یکشنبه ۱۴ ژانویه (۲۴ دی) یک آتشفشان در جنوب غربی ایسلند فوران کرد و گدازههای مذاب در منطقه وسیعی جاری شدند.
مقامات ایسلند میگویند خانههای نزدیک به این مکان قبلا تخلیه شدهاند و خطر جانی مردم این ناحیه را تهدید نمیکند.
اما چرا آتش درون زمین بعد از میلیاردها سال سرد نشده و به این زودیها هم قصد سرد شدن ندارد؟
برای پاسخ به این سوال نخست باید گفت که زمین ما ساختاری شبیه به پیاز دارد که در آن لایهها روی هم قرار گرفتهاند.
سطحی از زمین که روی آن راه میرویم پوسته نام دارد، بعد از این لایه که عمقاش تا ۳۰ کیلومتر میرسد گوشته قرار گرفته که عمدتا از سنگ جامد تشکیل شده است. اگر باز هم پاینتر برویم به هسته بیرونی میرسیم که در آن آهن مایع وجود دارد و در نهایت در پایینترین سطح هسته درونی وجود دارد که از آهن جامد تشکیل شده است.
هر چه به عمق برویم، درجه حرارت بالاتر میرود تا جایی که بخشهایی از هسته دمایی به اندازه دمای سطح خورشید پیدا میکنند.
در حالی که دما در عمق ۱۰۰ کیلومتری حدود ۱۳۰۰ درجه سانتیگراد است، زمانی که به مرز بین گوشته و هسته بیرونی میرسیم دما به ۲۷۰۰ درجه سانتیگراد میرسد. در مرز بین هستههای بیرونی و درونی، دما دو برابر میشود و تا ۶ هزار درجه سانتیگراد بالا میرود که رقمی معادل دمای سطح خورشید است.
این دما اگر روی زمین بود تقریباً همهچیز از فلزات و الماس گرفته تا خود انسانها را بخار میکرد، اما از آنجایی که هسته در اعماق سیاره و در فشار بالایی قرار دارد، باعث میشود آهن خالصی که از آن تشکیل شده جامد باقی بماند. در واقع نقطه ذوب آهن که در حدود ۱۵۰۰ درجه است با افزایش فشار تغییر میکند و این ماده در دمای بالاتر هم تبدیل به مایع نمیشود.
این همه گرما از کجا میآید؟
هرچند خورشید ما و همه گیاهان و جانداران روی سطح زمین را گرم میکند، اما نور خورشید نمیتواند به داخل سیاره نفوذ کند و در نتیجه گرمای داخل زمین از خورشید سرچشمه نگرفته است. در عوض دو منبع دیگر برای گرمای داخلی زمین وجود دارد.
یکی گرمایی است که زمین در زمان شکلگیری در ۴.۵ میلیارد سال پیش به ارث برده است. زمین از فعل و انفعالات درون یک ابر گازی و در نتیجه برخوردها و ادغامهای بیپایانی بین میلیاردها تکه سنگ و سیارک در فرآیندی دهها میلیون ساله شکل گرفته است.